Dnia 21.10.2022 r.

Business Judgement Rule

– ochrona decyzji biznesowych

Jedną z nowości, która pojawiła się w Kodeksie spółek handlowych w ramach ostatniej nowelizacji wchodzącej w życie 13 października 2022 r., jest nałożenie na członków organów spółek kapitałowych, przy wykonywaniu ich zadań, obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności oraz obowiązku dochowania lojalności wobec spółki – przy jednoczesnym wprowadzeniu zasady Business Judgement Rule.

Business Judgement Rule
w kontekście obowiązku dochowania staranności i lojalności

Powyższe obowiązki obejmują członków zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz likwidatorów spółki i zostały wyrażone wprost w art. 209¹§ 1 i 214¹§ 1 k.s.h. adresowanych do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w art. 377¹§ 1 i 387¹§ 1 k.s.h. adresowanych do spółki akcyjnej. Warto wspomnieć, że poprzednia nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, mocą której 1 lipca 2021 r. wprowadzono do polskiego prawa spółek prostą spółkę akcyjną, zawierała już analogiczny przepis dla PSA – art. 300⁵⁴ k.s.h., tak więc opisywane nowe obowiązki dotyczą obecnie członków organów wszystkich spółek kapitałowych.
Co oznacza „staranność wynikająca z zawodowego charakteru działalności” oraz „lojalność wobec spółki” i jak rozumieć te pojęcia w kontekście prawa spółek – przeczytasz tutaj:

. Fragment KSH ⇒ komentarz do art. 209¹

. Fragment KSH ⇒ komentarz do art. 293

. Fragment KSH ⇒ komentarz do art. 300⁵⁴

. Fragment KSH ⇒ komentarz do art. 300¹²⁵

Business Judgement Rule
w znowelizowanym Kodeksie spółek handlowych

Z powyższymi obowiązkami dochowania staranności i lojalności łączy się zasada Business Judgement Rule, nazywana również zasadą osądu biznesowego lub zasadą biznesowej oceny sytuacji. Wywodzi się ona z anglosaskich systemów prawa, ale od dawna funkcjonuje również w prawie spółek wielu państw europejskich. Obecnie jest już także wyrażona wprost w przepisach polskiego Kodeksu spółek handlowych i dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością brzmi następująco (art. 293 § 3 k.s.h.):
Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Analogicznie brzmią przepisy dla pozostałych spółek kapitałowych, tj. spółki akcyjnej oraz prostej spółki akcyjnej, odpowiednio art. 483 § 3 k.s.h. i wprowadzony rok wcześniej
art. 300¹²⁵§ 2.

Istotą zasady Business Judgement Rule jest to, że członkowie organów spółki mogą uniknąć odpowiedzialności za szkody wyrządzone spółce swoimi decyzjami biznesowymi, jeżeli, podejmując te decyzje:

postępowali lojalnie wobec spółki,
uwzględnili uzasadnione ryzyko gospodarcze,
wzięli pod uwagę wszelkie dostępne im w owym czasie informacje, analizy i opinie.

Działania ww. osób będą oceniane nie na podstawie efektu w postaci nieudanego przedsięwzięcia, ale w kontekście prawidłowości podjętej „w danych okolicznościach” decyzji, staranności samego procesu decyzyjnego. W założeniu reguła Business Judgement Rule prowadzić ma do tego, aby menedżerowie spółek nie rezygnowali z podejmowania odważnych decyzji biznesowych i śmiałych przedsięwzięć gospodarczych z obawy przed zarzutem braku dochowania wyżej wspomnianych standardów staranności zawodowej i odpowiedzialnością za szkodę, która może być ich nieprzewidzianym rezultatem. Jest to więc pewnego rodzaju ochrona dla tych członków zarządów spółek i innych organów, których decyzje po jakimś czasie okazały się błędne, ale którzy dochowali staranności, przygotowując się do nich, m.in. opierali się na adekwatnych danych, a przede wszystkim kierowali się lojalnością wobec spółki.

Business Judgement Rule
w grupie spółek

Zasadę Business Judgement Rule wprowadzono także w ramach nowych przepisów regulujących prawo grupy spółek. Więcej o tym specyficznym wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę osób zarządzających spółką zależną albo spółką dominującą w kontekście interesu grupy spółek – przeczytasz tutaj:

. Fragment KSH ⇒ komentarz do art. 21¹–21¹⁶

Business Judgement Rule
a konieczność udokumentowania swojego stanowiska

Warto zauważyć, że przepisy wyrażające zasadę Business Judgement Rule mówią wprost o „informacjach, analizach i opiniach, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny”. To wyraźna wskazówka, aby przygotowując się do nowych przedsięwzięć, gromadzić profesjonalnie przygotowane dokumenty na uzasadnienie swojego stanowiska, czyli tworzyć swoje defense file, złożone z odpowiednich raportów, sprawozdań czy zestawień danych.

P.S.

--------- PROMOCJA ---------

wydanie 2, 2022 r.
Kodeks spółek hadlowych.
Komentarz praktyczny
Michała Koralewskiego

z kodem rabatowym: ST10PS
kupisz 10% taniej!

Jak skorzystać z kodu rabatowego ⇒

Polecamy również inne publikacje Michała Koralewskiego – znajdziesz je tutaj ⇒